Ειδικότερα στο γόνατο, είναι ο πόνος μπροστά στην επιγονατίδα, στο έσω μεσάρθριο διάστημα, στο πίσω μέρος της ιγνυακής κοιλότητας και σπανιότερα στις γάμπες και τις κνήμες. Σταδιακά προκαλείται οίδημα και δυσκαμψία, δυσκολία δηλαδή του γόνατος να ανοίξει και να κλείσει πλήρως. Με απλά λόγια, ο ασθενής πονάει στο γόνατο και στη γάμπα, δεν μπορεί να γονατίσει εύκολα και να κάνει βαθύ κάθισμα, δυσκολεύεται στα σκαλοπάτια, ακόμη και στο περπάτημα ενώ μπορεί να έχει και κράμπες στην γάμπα. Τέλος, οι αλλαγές στις καιρικές συνθήκες, μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση των πόνων. Με την πάροδο του χρόνου και στα τελικά στάδια επέρχεται και πόνος και κατά την ανάπαυση.

Ο ιατρός θα ξεκινήσει από μια απλή κλινική εξέταση κατά την οποία θα ελέγξει το βάδισμα και το εύρος κίνησης του γόνατος, και θα διαπιστώσει εάν υπάρχει οίδημα ή εκλύεται πόνος με τις δοκιμασίες στην άρθρωση. Ακολούθως, θα προβεί σε ακτινολογικό έλεγχο όπου θα προσδιοριστούν τα παθολογικά ευρήματα και η έκταση των βλαβών, που μπορεί να περιλαμβάνουν στένωση του μεσάρθριου διαστήματος, σχηματισμό οστεοφύτων ή κύστεις. Επίσης, αιματολογικές εξετάσεις και μαγνητική τομογραφία μπορούν να συνεισφέρουν στη διάγνωση.

Εάν το πρόβλημα στο γόνατο δεν είναι πολύ εκτεταμμένο, είναι προφανές πως μπορεί σε πρώτη φάση να αντιμετωπιστεί με συντηρητικά μέσα που περιλαμβάνουν την χορήγηση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, φυσικοθεραπείες και ασφαλώς ξεκούραση. Σε μέτριες αρθρίτιδες εφαρμόζονται εγχύσεις υαλουρονικών οξέων στα γόνατα. Η αρθροπλαστική γόνατος απευθύνεται σε ασθενείς που πάσχουν από προχωρημένη οστεοαρθρίτιδα γόνατος. Με την επέμβαση αυτή μειώνεται ο πόνος, αποκαθίσταται η κίνηση του ασθενούς και το πιο βασικό βελτιώνεται η ποιότητα ζωής του. Επίσης, προτείνεται σε ασθενείς που έχουν χρόνια αρθρίτιδα και έχουν αποτύχει οι προαναφερθείσες συντηρητικές θεραπείες.

Μιλάμε ασφαλώς για μια χειρουργική επέμβαση στην οποία αντικαθίσταται η άρθρωση του γόνατος με μεταλλικά και πλαστικά εμφυτεύματα. Το ακραίο κάτω μέρος του μηριαίου οστού και το άνω μέρος της κνήμης, αφαιρούνται και αντικαθίστανται από 2 μεταλλικά εμφυτεύματα (προθέσεις) στο κάτω μέρος του μηριαίου οστού και στο πάνω μέρος της κνήμης, ενώ ενδιάμεσα τοποθετείται πολυαιθυλένιο (πλαστικό). Τα μέρη της αρθροπλαστικής ονομάζονται προθέσεις ή εμφυτεύματα. Επίσης, μπορεί να αντικατασταθεί και το πίσω μέρος της επιγονατίδας. Η επέμβαση στοχεύει στην ανακούφιση από τον πόνο που προκαλείται συνήθως από φθορά και καταπόνηση της άρθρωσης του γόνατος και κυρίως στο να αυξήσει την κινητικότητα του γόνατος. Υπάρχουν δύο είδη, η ημιαρθροπλαστική γόνατος κατά την οποία γίνεται αντικατάσταση μόνο του έσω ή έξω διαμερίσματος του γόνατος που έχουν υποστεί φθορά και η ολική αρθροπλαστική, όπου περιλαμβάνει την αντικατάσταση ολόκληρου του γόνατος με εμφυτεύματα.

Η αρθροπλαστική γόνατος γίνεται συνήθως με ραχιαία ή επισκληρίδιο αναισθησία.
Η πρόθεση είναι μεταλλική για το μηρό και από πολυαιθυλένιο με μεταλλική βάση για την κνήμη και από πολυαιθυλένιο για την επιγονατίδα εφόσον χρειαστεί. Το υλικό των μεταλλικών μερών της άρθρωσης αποτελείται από ανοξείδωτο χάλυβα, τιτάνιο ή κράμα κοβαλτίου – χρωμίου. Η πρόθεση της κνήμης καθηλώνεται με τσιμέντο, ενώ η πρόθεση του μηρού μπορεί να ενσφηνωθεί και χωρίς τσιμέντο με την τεχνική press fit. Τα τμήματα της πρόθεσης έχουν σχεδιαστεί ώστε να προσομοιάζουν στη φυσιολογική ανατομία του γόνατος και βεβαίως, λειτουργούν σαν μία φυσιολογική άρθρωση.
Η νέα μέθοδος που επιπλέον είναι ελάχιστα επεμβατική σε σχέση με τις παλαιές επεμβάσεις αλλά αφορά επιλεγμένους ασθενείς , είναι η λεγόμενη ελάχιστα επεμβατική ολική αρθροπλαστική γόνατος κατά την οποία τοποθετείται τεχνητή άρθρωση στο γόνατο με πολύ μικρότερη τομή από ότι παλαιότερα, αφού απαιτείται να είναι το πολύ 10 εκατοστά αντί των μέχρι και 25 εκατοστών της τομής της συμβατικής μεθόδου. Επίσης, δεν απαιτείται διατομή των μυών του τετρακεφάλου, ενός μυ που είναι ο σπουδαιότερος παράγοντας στη λειτουργία του εκτατικού μηχανισμού του γόνατος και ευθύνεται για την ικανότητά μας να στεκόμαστε όρθιοι και να βαδίζουμε.
Ευεργετικά είναι τα αποτελέσματα και ως προς την αποκατάσταση του ασθενούς μετά την εγχείρηση η οποία είναι γρηγορότερη, αφού η παραμονή στο νοσοκομείο είναι περίπου 3 ημέρες αντί για 6-7 ημέρες όπως ισχύει με την συμβατική μέθοδο. Η δε κίνηση της αρθρώσεως επιτυγχάνει μεγαλύτερο εύρος, ο μετεγχειρητικός πόνος είναι μικρότερος και εμφανίζεται και μικρότερη απώλεια αίματος διεγχειρητικά. Η ελάχιστα επεμβατική ολική αρθροπλαστική γόνατος μπορεί να συνδυαστεί και με ψηφιακή απεικόνιση και υποβοήθηση αλλά και με πλοήγηση – navigation. Σημαντικό να τονιστεί ότι η συγκεκριμένη μέθοδος αφορά επιλεγμένους ασθενείς και όχι την πλειοψηφία.

Στην αρθροπλαστική γόνατος εφαρμόζουμε τα σύγχρονα πρωτόκολλα της fast track αρθροπλαστικής:

• 1) Η κινητοποίηση του ασθενούς με βάδιση αρχίζει από το απόγευμα της ίδιας ημέρας.
• 2) Οι πόνοι της επέμβασης αντιμετωπίζονται πλήρως με ειδική περιοχική αναισθησία και αποφεύγοντας τα απιοειδή που καταστέλλουν τον ασθενή.
• 3) Αναίμακτη επέμβαση χωρίς μεταγγίσεις εφαρμόζοντας τα σύγχρονα πρωτόκολλα διαχείρισης αίματος.
• 4) Παραμονή στην κλινική από 1-3 ημέρες.
• 5) Αναλόγως της φυσικής κατάστασης του ασθενούς επιτρέπεται η βάδιση με πλήρη φόρτιση του σκέλους και χωρίς υποστηρικτικό μέσο μετά τις 10-15 ημέρες.

Οι στατιστικές είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικές αφού μέχρι και το 95% των ασθενών που έχουν προβεί σε αρθροπλαστική γόνατος, δεν εμφανίζουν επιπλοκές. Μετεγχειρητικά και ανάλογα με το είδος της επέμβασης και τη φυσική κατάσταση του ασθενούς, θα χρειαστεί παραμονή στο νοσοκομείο για διάστημα 1 έως 3 ημερών.
Οι μετεγχειρητικοί πόνοι θα αντιμετωπιστούν με αναλγητικά φάρμακα και με την επισκληρίδιο - περιοχική αναισθησία. Οι κινήσεις στο γόνατο που έχει χειρουργηθεί θα ξεκινήσουν απο την ίδια μέρα της επέμβασης, όπου θα γίνουν με την βοήθεια φυσιοθεραπευτή. Ο ασθενής περπατάει με περιπατητήρα από την ίδια ημέρα και σε 15-30 ημέρες δεν χρειάζεται κανένα βοηθητικό μέσο. Όσον αφορά τις μετεγχειρητικές επιπλοκές, ένα πολύ μικρό ποσοστό μπορεί να υποστεί θρόμβωση ή λοίμωξη. Επιπλοκή που επηρεάζει επίσης πολύ μικρό ποσοστό (1%) , αλλά μπορεί να είναι σοβαρή, είναι αυτή της θρόμβωσης. Αν και ο ιατρός σας προβαίνει στην χρήση αντιθρομβωτικών φαρμάκων και καλτσών, και παρότι ο ίδιος ο οργανισμός καταπολεμά του θρόμβους συνήθως με επιτυχία, ένα μικρό ποσοστό μπορεί να είναι σοβαροί, με επέκταση και αποκόλλησή τους που μπορεί να μετακινηθούν προς τους πνεύμονες, οδηγώντας σε πνευμονική εμβολή.

Η αρθροπλαστική γόνατος, καθώς και όλες οι σημαντικές ορθοπαιδικές εγχειρήσεις θέλουν υπομονή και επιμονή. Έτσι θα πρέπει να γίνει στοχευμένη φυσικοθεραπευτική παρέμβαση μετά από µια αρθροπλαστική γόνατος που θα συμβάλλει στην επανάκτηση της κινητικότητας, την ανακούφιση από τον πόνο, και στην εξασφάλιση της λειτουργικής ικανότητας της καινούριας άρθρωσης µε την εκπαίδευση του ασθενή ανάλογα µε τις απαιτήσεις των καθημερινών δραστηριοτήτων του. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν σε πρώτο στάδιο απλές ασκήσεις κάμψης και έκτασης του γόνατος και ισομετρική σύσπαση του τετρακέφαλου, ενώ αργότερα καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε έναν έμπειρο φυσικοθεραπευτή που θα βοηθήσει στην όσο το δυνατόν γρηγορότερη αποκατάσταση του εγχειρισμένου γονάτου.
Δεδομένου λοιπόν ότι η αρθροπλαστική γόνατος είναι επιτυχής, μέσα σε διάστημα ενός έως τρεις μήνες θα είναι δυνατόν να επανέλθει ο ασθενής στις αρχικές του δραστηριότητες. Το πόσο γρήγορα θα εξαρτηθεί από την φύση της εργασίας (εάν είναι π.χ. σε περιβάλλον γραφείου ή απαιτεί ορθοστασία), από τη βιολογική ηλικία και το σωματικό βάρος του ασθενούς. Οι μεγαλύτεροι, οι πιο παχύσαρκοι και εκείνοι που εργάζονται σε δουλειές που απαιτείται περισσότερη κινητικότητα, θα πρέπει να είναι πιο προσεκτικοί.
Συμπερασματικά, θα πρέπει να πούμε πως τα ποσοστά επιτυχίας της, κατατάσσουν την αρθροπλαστική γόνατος στις πλέον διαδεδομένες και επιτυχείς εγχειρήσεις στον τομέα της ορθοπαιδικής, σε συνδυασμό με τη σωστή μετεγχειρητική αποκατάσταση.